Prawo zamówień publicznych – ważne zmiany dla JST
Po ponad rocznym vacatio legis, prawo zamówień publicznych uchwalone jeszcze w 2019 roku, weszło w życie 1 stycznia 2021 r. Celem nowej ustawy było wprowadzenie rozwiązań opartych na maksymalnej efektywności i przejrzystości udzielanych zamówień publicznych. PZP w nowym kształcie uwzględnia zarówno rolę zamówień publicznych w kształtowaniu polityki państwa, jak i potrzebę wsparcia rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, a także innowacyjnych, nowoczesnych produktów i usług. Obecny kształt PZP pozwala także na większą przejrzystość i spójności regulacji w zakresie zamówień publicznych – poprzednia ustawa w ciągu 16 lat obowiązywania była nowelizowana ponad 60 razy, co w konsekwencji powodowało nieczytelność i trudności w poprawnym stosowaniu przepisów ustawy.
Tryb podstawowy dla zamówień w progach krajowych
Nowe PZP przyniosło szereg zmian zarówno dla zamawiających, jak i wykonawców. Jedną z najważniejszych jest wprowadzenie trybu podstawowego dla zamówień w progach krajowych, to jest dla zamówień przekraczających kwotę 130 000 złotych. W założeniu tryb ten ma uelastycznić i uprościć postępowania dla obu stron umowy o zamówienie publiczne. Jego konstrukcja sprzyja także podejmowaniu dialogu między stronami, służącemu maksymalizacji efektów realizowanej umowy i uzyskaniu najlepszych rozwiązań dotyczących realizacji danego zamówienia. Ustawodawca przewidział możliwość skorzystania z trybu podstawowego dla zamówień o wartościach od 130 000 zł do progów unijnych (tzw. progi krajowe). Tryb ten będzie możliwy do zastosowania w trzech równych wariantach:
- bez negocjacji,
- z możliwością przeprowadzenia negocjacji w celu ulepszenia treści ofert, które podlegają ocenie w ramach kryteriów oceny ofert, o ile zamawiający przewidział taką możliwość (wówczas po zakończeniu negocjacji zamawiający zaprasza wykonawców do składania ofert dodatkowych),
- z negocjacjami przeprowadzanymi w celu ulepszenia treści ofert, po których zakończeniu zamawiający zaprasza wykonawców do składania ofert ostatecznych.
Wyboru wariantu zamawiający będzie musiał dokonać przed wszczęciem postępowania.
Ustawodawca nie określił przy tym wymogu spełniania jakichkolwiek przesłanek do zastosowania trybu podstawowego udzielania zamówienia. Obok trybu podstawowego do zamówień w progach krajowych zamawiający będą mogli stosować tryb partnerstwa innowacyjnego, negocjacji bez ogłoszenia oraz zamówienia z wolnej ręki.
Jedyny na rynku komentarz do nowej ustawy PZP dostępny w Systemie Legalis
Uproszczenie zasad podmiotowej kwalifikacji wykonawców
Ponadto nowe PZP upraszcza zasady podmiotowej kwalifikacji wykonawców przez uproszczenie warunków udziału w postępowaniu oraz ograniczenie i doprecyzowanie przesłanek wykluczenia – zarówno fakultatywnych (mających zastosowanie tylko w sytuacjach, gdy zostały one przewidziane przez zamawiającego w dokumentacji postępowania) jak i obligatoryjnych (tych, które zamawiający musi wziąć pod uwagę z mocy przepisów ustawy). Fakultatywnych przesłanek wyłączenia wykonawcy wskazano dziesięć w art. 109 PZP i należą do nich m.in.:
– naruszenie obowiązków dotyczące płatności podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, chyba że wykonawca odpowiednio przed upływem terminu do składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo przed upływem terminu składania ofert dokonał płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne wraz z odsetkami lub grzywnami lub zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności, – naruszenie obowiązków z zakresu ochrony środowiska, prawa socjalnego lub prawa pracy;
– zawinione, poważne naruszenie obowiązków zawodowych skutkujące podważeniem uczciwości wykonawcy, w szczególności gdy wykonawca w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie wykonał zamówienie, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych dowodów.
Korzyści dla sektora MŚP
Dodatkowo nowe PZP przewiduje korzyści dla sektora MŚP zaangażowanego w realizację zamówień publicznych takie jak:
– pełna elektronizacja zamówień za pośrednictwem platformy zakupowej,
– wprowadzenie katalogu klauzul abuzywnych (niedozwolonych postanowień umownych), katalog klauzul abuzywnych zawiera art. 433 PZP i zalicza do nich m.in. naliczanie kar umownych za zachowanie wykonawcy niezwiązane bezpośrednio lub pośrednio z przedmiotem umowy lub jej prawidłowym wykonaniem,
– odpowiedzialność wykonawcy za okoliczności, za które wyłączną odpowiedzialność ponosi zamawiający,
– możliwości ograniczenia zakresu zamówienia przez zamawiającego bez wskazania minimalnej wartości lub wielkości świadczenia stron, odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie, chyba że jest to uzasadnione okolicznościami lub zakresem zamówienia) czy fakultatywność obowiązku wniesienia wadium (w kwocie nie większej niż 3% wartości zamówienia).
Agata Sobolewska – Administratywista i politolog. Doradza przedstawicielom samorządu terytorialnego w zakresie współpracy z biznesem, w szczególności przy innowacyjnych projektach z zakresu m.in gospodarki odpadami, gospodarki wodnej, efektywności energetycznej czy rozwoju miast. Autorka kilkudziesięciu artykułów i książek poświęconych tematyce samorządowej.
