Aktualności

Samorządy dostaną lokale za grunty

 

W ostatnich tygodniach ubiegłego roku Sejm uchwalając ustawę o rozliczaniu ceny lokali lub budynków w cenie nieruchomości zbywanych z gminnego zasobu nieruchomości, ustanowił ramy prawne rządowego pomysłu lokal za grunt. W zamyśle programu ma on zaangażować w realizację celu poprawy dostępności mieszkań potencjał rynku mieszkaniowego – zarówno deweloperów, jak i TBS/SIM czy podmioty zarządzające zasobami mieszkaniowymi.

W 2016 roku Rada Ministrów przyjęła Narodowy Program Mieszkaniowy (NPM), określający cele i środki realizacji polityki mieszkaniowej w perspektywie do 2030 roku. Program ten zakłada, że wyzwania stojące przed władzą publiczną i podmiotami działającymi w sferze mieszkalnictwa wymagają różnorodnych rozwiązań skierowanych – nie tylko publicznego finansowania inicjatyw mieszkaniowych. Priorytety i cele NPM, a w dalszej perspektywie konkretne rozwiązania w sferze prawnej wspierające realizację NPM, są wynikiem analiz potrzeb rynku mieszkaniowego i luk istniejących na rynku. Jednym z priorytetów NPM jest zwiększanie liczby inwestycji w zakresie budowy mieszkań na wynajem, a co za tym idzie zwiększenie dostępności takich mieszkań zwłaszcza wśród gospodarstw domowych o średnich i niższych dochodach, takich, które są zbyt zamożne by skorzystać z zasobów gminnych, a jednocześnie wynajem mieszkania na rynku komercyjnym jest dla nich zbyt dużym obciążeniem finansowym.

Założenia programu

Podpisana przez Prezydenta w styczniu 2021 roku ustawa będąca podstawą realizacji programu lokal za grunt wprowadziła możliwość nabycia nieruchomości gminnych z przeznaczeniem na cele inwestycyjne z rozliczeniem w cenie tych nieruchomości ceny lokali czy budynków mieszkalnych lub użytkowych przekazywanych gminie przez nabywcę nieruchomości. Lokale bądź budynki, które w ten sposób zasilą gminny zasób nieruchomości, gmina będzie mogła wykorzystać do realizacji swoich zadań – lokale te będą mogły stanowić m.in. mieszkania komunalne czy też zasilić zasób mieszkań wynajmowanych osobom fizycznym przez spółki komunalne zarządzające nieruchomościami gminy. Lokale przekazane przez inwestora w ramach rozliczenia będą mogły zostać wykorzystane przez gminę z przeznaczeniem na m.in. siedzibę gminnej instytucji kultury, placówkę edukacyjną czy budynek ośrodka zdrowia. Z kolei pozostałe lokale objęte inwestycją, a nieprzekazywane gminie, będą mogły być dowolnie zagospodarowane przez inwestora – będzie on mógł sprzedać wybudowane lokale czy budynki bądź wynajmować je na zasadach komercyjnych. Dodatkowo, w odniesieniu do wybudowanych w ten sposób mieszkań (niepodlegających przekazaniu gminie) możliwe będzie ubieganie się przez ich najemców o dopłaty do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start na zasadach ogólnych tego programu. Ponadto lokale lub mieszkania przekazane przez inwestora gminie i przez gminę wniesione jako aport do spółki gminnej lub spółki skarbu państwa także będą mogły także zostać objęte systemem dopłat do czynszu w programie Mieszkanie na Start, przy czym w przypadku takich mieszkań nie stosuje się przepisów ustawy o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania dotyczących pierwszego zasiedlenia, umowy inwestora z gminą oraz naboru najemców przez gminę.

Zmiany w Funduszu Dopłat

Obok programu lokal za grunt, ustawa o rozliczaniu ceny lokali lub budynków w cenie nieruchomości zbywanych z gminnego zasobu nieruchomości umożliwia samorządom ubieganie się o granty na realizację przedsięwzięć infrastrukturalnych towarzyszących budownictwu mieszkaniowemu, obejmujących tworzenie infrastruktury komunalnej bądź społecznej w przypadku łączenia takich przedsięwzięć z inwestycjami realizowanymi na nieruchomościach zbytych z rozliczeniem lokal za grunt lub innymi inwestycjami wspierającymi mieszkalnictwo. Wprowadzenie możliwości wsparcia budowy infrastruktury towarzyszącej inwestycjom mieszkaniowym m.in. dróg gminnych czy infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej środkami stanowiącymi bezzwrotne wsparcie finansowe ma uatrakcyjnić realizację inwestycji w zakresie mieszkaniowego budownictwa czynszowego. Brak możliwości sfinansowania takich przedsięwzięć jest często powodem, dla którego potencjalni inwestorzy rezygnują z decyzji o zaangażowaniu się w realizację projektów społecznego budownictwa czynszowego. Wprowadzone rozwiązanie dostępne jest zarówno na nieruchomościach zbytych z rozliczeniem lokal za grunt, jak i na innych inwestycjach wskazanych w ustawie o finansowym wsparciu tworzenia lokali mieszkalnych na wynajem, mieszkań chronionych, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, ogrzewalni i tymczasowych pomieszczeń.

Granty na infrastrukturę

Dodatkową zachętą do aktywności gmin w zakresie polityki mieszkaniowej jest wsparcie inwestycji w formie grantu na infrastrukturę. Preferencyjne wsparcie państwa polega na możliwości uzyskaniu dodatkowych środków na gminne inwestycje takie jak np. budowa drogi czy przedszkola w wysokości 10% tego przedsięwzięcia (przy czym grant nie może być wyższy niż wkład gminy – pieniężny bądź równowartość wnoszonego gruntu w inwestycję mieszkaniową). Grant uzyskać mogą gminy, które angażują się w prowadzenie polityki mieszkaniowej poprzez tworzenie mieszkań komunalnych, mieszkań w formule TBS, współpracę z inwestorami na zasadach lokal za grunt bądź inwestycję mieszkaniową, z którą są związane dopłaty do czynszów w ramach programu Mieszkanie na Start. Wsparcie w formie grantu na infrastrukturę możliwe będzie do połączenia ze środkami np. Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg.

Agata Sobolewska – Administratywista i politolog. Doradza przedstawicielom samorządu terytorialnego w zakresie współpracy z biznesem, w szczególności przy innowacyjnych projektach z zakresu m.in gospodarki odpadami, gospodarki wodnej, efektywności energetycznej czy rozwoju miast. Autorka kilkudziesięciu artykułów i książek poświęconych tematyce samorządowej.