Aktualności

3 mld złotych na obwodnice i zadania miejskie

W połowie listopada rząd przedłożył do Sejmu projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Dróg Samorządowych. Projekt zmian w prawie przede wszystkim rozszerza katalog zadań dofinansowywanych z FDS o zadania obwodnicowe i miejskie oraz zasila konto Funduszu o dodatkowe 3 mld zł. Dodatkowe środki stanowią jeden z elementów walki ze skutkami kryzysu gospodarczego i mają na celu pobudzić firmy sektora budowlanego, odpowiedzialne za wykonawstwo drogowych inwestycji w samorządach.

Fundusz Dróg Samorządowych (dalej: FDS) jest instrumentem wsparcia skierowanym do jednostek samorządu terytorialnego realizujących zadania polegające na budowie, przebudowie i remoncie dróg powiatowych i gminnych, budowie mostów zlokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich (zadania mostowe), powiatowych i gminnych oraz budowie, przebudowie i remoncie dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych o znaczeniu obronnym (zadania obronne). Jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymać ze środków FDS dofinansowanie realizacji zadań powiatowych lub gminnych w wysokości do 80% kosztów realizacji zadania. Taki sam próg maksymalnego dofinansowania mogą otrzymać samorządy realizujące zadania mostowe. Z kolei koszty realizacji zadań obronnych są w całości finansowane ze środków FDS.

Zadania miejskie w FDS

Projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Dróg Samorządowych przewiduje rozszerzenie katalogi zadań możliwych do dofinansowania środkami FDS o zadania miejskie oraz zadania obwodnicowe. Zadaniami miejskimi będzie budowa, przebudowa bądź remont dróg wojewódzkich, powiatowych lub gminnych zarządzanych przez prezydenta miasta na prawach powiatu będącego siedzibą wojewody lub sejmiku województwa. W praktyce rozszerzenie katalogu zadań pozwoli na objęcie wsparciem Funduszu ponad 3% ogólnej liczby dróg, zwiększając docelowo konkurencyjność dużych ośrodków miejskich. Dotychczasowo inwestycje realizowane na drogach zarządzanych przez prezydentów miast na prawach powiatu, będących siedzibą wojewody lub sejmiku województwa, nie były objęte mechanizmem wsparcia FDS przede wszystkim z uwagi na znacznie wyższe dochody takich miast i możliwość samodzielnego finansowania wskazanych przedsięwzięć. W sytuacji pogarszania się sytuacji ekonomicznej samorządów spowodowanej m.in. uszczupleniem dochodów podatkowych oraz koniecznością zwiększenia wydatków związanych ze zwalczaniem i zapobieganiem negatywnym skutkom epidemii COVID-19, rząd zdecydował się na rozszerzenie możliwości finansowania zadań w taki sposób, by również większe miasta mogły otrzymać dofinansowanie realizacji zadań drogowych – w przypadku zadań miejskich FDS wesprze je w wysokości maksymalnie 80% kosztów realizacji zadania, jednak kwotą nie większą niż 30 mln zł. Nabór wniosków o dofinansowanie zadań miejskich oraz ocenę wniosków przeprowadzi minister właściwy do spraw transportu. Minister dokona oceny biorąc pod uwagę m.in. poprawę stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego, zapewnienie spójności sieci dróg publicznych, podnoszenie standardów technicznych dróg publicznych oraz zachowanie jednorodności sieci dróg publicznych pod względem spełniania tych standardów.

Zadania obwodnicowe

W nowelizacji ustawy o FDS przewidziano także możliwość dofinansowywania zadań polegających na budowie obwodnic zlokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich. Jednostka samorządu terytorialnego może otrzymać dofinansowanie na realizację takiego zadania w wysokości do 80% kosztów realizacji takiego zadania, przy czym ostateczną wysokość dofinansowania ustala się biorąc pod uwagę wskaźnik S (ustalany przez podział dochodów podatkowych podregionu przez liczbę jego ludności) podregionu (jednostka NUTS 3), na terenie którego jest planowane zadanie, w stosunku do wskaźnika Sp (obliczany przez podział dochodów podatkowych wszystkich gmin i powiatów w kraju rozumianych jako dochody wskazane w art. 20 ust. 3 i 22 ust. 3 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego za poprzedzający rok bazowy ustalone z uwzględnieniem art. 32 ust. 1 i 3 tej ustawy, przez liczbę ludności wszystkich gmin w kraju według stanu na 31 grudnia roku poprzedzającego rok bazowy). Jednocześnie wysokość takiego dofinansowania nie może przekroczyć 100 mln zł.

Rozszerzenie zadań powiatowych i gminnych

Dodane projektowaną nowelizacją FDS przepisy przewidują również rozszerzenie zadań powiatowych i gminnych o możliwość dofinansowania zadań mających na celu poprawę bezpieczeństwa ruchu pieszych w obszarze przejść dla pieszych. Dopuszczenie realizacji przez samorządy takich zadań ma na celu umożliwienie tym zarządcom dróg, którzy z powodu niewystarczających środków nie są w stanie realizować większych inwestycji, w ramach których przebudowane zostałyby przejścia dla pieszych w taki sposób, by poprawić  bezpieczeństwo ruchu pieszych. Zadania gminne i powiatowe będą mogły zostać ukierunkowane w tym zakresie tylko na poprawę bezpieczeństwa pieszych, a ich realizacja  nie będzie zobowiązywała jednostki samorządu terytorialnego do podjęcia dodatkowych działań inwestycyjnych.

W konsekwencji uzupełnienia katalogu zadań dofinansowanych ze środków FDS, rząd zaproponował w projekcie nowelizacji zmianę nazwy Funduszu Dróg Samorządowych na Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg. Nowa nazwa ma akcentować rolę Funduszu jako wsparcia realizacji inwestycji w infrastrukturę lokalną. Nowelizacja zawiera także przepisy zwiększające o 3 mld zł środki FDS z budżetu państwa – środki te mają być wsparciem samorządowych budżetów i umożliwić realizację inwestycji  drogowych, które ze względu na sytuację gospodarczą  część samorządów odłożyła w czasie. Jednocześnie rząd prognozuje, że szersza możliwość realizacji inwestycji drogowych przez samorządy spowoduje ożywienie w sektorze firm zajmujących się realizacją tychże inwestycji.

Agata Sobolewska – Administratywista i politolog. Doradza przedstawicielom samorządu terytorialnego w zakresie współpracy z biznesem, w szczególności przy innowacyjnych projektach z zakresu m.in gospodarki odpadami, gospodarki wodnej, efektywności energetycznej czy rozwoju miast.