Zasady pracy podczas epidemii COVID-19
W maju 2020 r. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy w uzgodnieniu z Głównym Inspektoratem Pracy (dalej jako: instytucje) opracowały dokument: „Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia osób pracujących w czasie epidemii COVID-19. Ogólne wytyczne i lista kontrolna”. Dokument został opracowany z wykorzystaniem materiałów Komisji Europejskiej, Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy oraz Federalnego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych. Z dokumentu wynika, że wytyczne stanowią ogólne zasady postępowania profilaktycznego do zastosowania w każdym zakładzie pracy, a ich wdrożenie powinno przyczynić się do ograniczenia ryzyka związanego z narażeniem na zakażenie SARS-CoV-2 w miejscu pracy.
Ogólny zakres wytycznych
Dokument: „Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia osób pracujących w czasie epidemii COVID-19. Ogólne wytyczne i lista kontrolna” dotyczy:
- Opracowania przez pracodawców czy przedsiębiorców planu działań w celu ograniczenia ryzyka związanego z narażeniem na zakażenie SARS-CoV-2 w pracy.
- Możliwych do podjęcia środków ograniczających ryzyko związane z narażeniem na zakażenie COVID-19, tj.: zapewnienie dystansu fizycznego; pracy zdalnej; ograniczenia kontaktów bezpośrednich z osobami spoza zakładu pracy; przestrzegania zasad higieny w miejscu pracy; zastosowanie odpowiednich zasad dezynfekcji; zapewnienie środków ochrony indywidualnej i dostosowanej odzieży roboczej.
- Ograniczania obciążeń psychicznych spowodowanych epidemią COVID-19, poprzez brak kontaktu czy zmniejszony kontakt ze współpracownikami.
- Zasad komunikowania się z klientami i pracownikami.
- Postępowania w przypadku podejrzenia zachorowania na COVID-19.
- Opieki medycznej (zarówno w zakresie fizycznym jak i psychicznym) dostępnej w zakładzie pracy czy poza nim.
- Listy pytań kontrolnych jako narzędzia wspomagającego w przeprowadzeniu oceny zgodności stosowanych w zakładzie pracy środków z wytycznymi dotyczącymi bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób pracujących w czasie epidemii COVID-19.
Ocena ryzyka i zagrożenia zakażeniem COVID-19
Ze względu na nadal panującą epidemię COVID-19 w Polsce, instytucje podkreślają niezwykle istotną rolę BHP w miejscu pracy, w kontekście obligatoryjności podejmowanej przez pracodawców czy przedsiębiorców oceny ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych, zmniejszających ryzyko zakażenia na koronawirusa. Osoba zarządzająca miejscem pracy czy też służba BHP, dokonując oceny tego ryzyka w związku z potencjalnym zakażeniem czynnikiem biologicznym w postaci SARS-CoV-2, jest zobowiązana uwzględnić wszystkie czynniki występujące w środowisku pracy, związane z wykonywaniem pracy czy też czynniki pochodzące z zewnątrz ze względu na przebywanie w miejscu pracy klientów i innych osób nie będących pracownikami, tak aby maksymalnie wyeliminować możliwość „przedostania się” i rozprzestrzeniania wirusa do zakładu pracy. Jest to bardzo istotne, ponieważ ze względu na brak odpowiedniego dystansu społecznego i nieprzestrzeganie podstawowych zasad sanitarnych istnieje duża możliwość zakażenia siebie i innych. Po ocenie ryzyka i negatywnego oddziaływania tego czynnika na środowisko pracy należy wdrożyć środki zapobiegawcze. Szczegółowo opracowana przez instytucje lista pytań kontrolnych stanowi narzędzie wspomagające w przeprowadzeniu oceny zgodności stosowanych w zakładzie pracy środków z wytycznymi dotyczącymi bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób pracujących w czasie epidemii COVID-19.
Plan działań zapobiegawczych
Instytucje podają, że: „W celu ograniczenia ryzyka związanego z narażeniem pracowników na SARS-CoV-2 w pracy zaleca się przygotowanie planu działań zapobiegawczych, a następnie jego wdrożenie. Plan taki powinien zostać opracowany przez przedstawicieli kierownictwa, w porozumieniu z przedstawicielami pracowników i przy współudziale lekarza medycyny pracy oraz specjalistów ds. bhp. Przy opracowywaniu takiego planu należy wziąć pod uwagę przede wszystkim:
– wymagania przepisów prawnych i zalecenia organów administracji państwowej, obowiązujące podczas epidemii;
– rodzaje prac wykonywanych w zakładzie pracy i towarzyszące im prawdopodobieństwo zarażenia SARS-CoV-2 w pracy;
– liczbę osób pracujących, z podziałem na zespoły wspólnie realizujące określone zadania;
– infrastrukturę zakładu pracy (w tym warunki lokalowe);
– rozwiązania techniczne, zapobiegające rozprzestrzenianiu się szkodliwych czynników biologicznych”.
Instytucje wskazują, że prawdopodobieństwo zarażenia SARS-CoV-2 w pracy zwiększają:
– kontakty społeczne (między pracownikami, a także pracowników z osobami spoza zakładu pracy – klientami, kontrahentami, podwykonawcami itp.);
– wspólne użytkowanie wyposażenia roboczego, maszyn i narzędzi oraz innych przedmiotów używanych w zakładzie pracy;
– wspólne korzystanie z pomieszczeń sanitarnych, ciągów komunikacyjnych i pomieszczeń socjalnych.
Z kolei prawdopodobieństwo zarażenia SARS-CoV-2 w miejscu pracy zmniejsza zapewnienie odpowiedniego dystansu fizycznego pomiędzy pracownikami i innymi osobami. Powyższe można urzeczywistnić poprzez:
1) ograniczenie liczby osób przebywających równocześnie:
- a) na terenie zakładu pracy; wskazane jest wprowadzenie indywidualnych rozkładów czasu pracy;
- b) w pomieszczeniach sanitarnych, pomieszczeniach socjalnych i szatniach (na przykład przez rotacyjną organizację przerw i informację o aktualnym użytkowaniu pomieszczenia umieszczoną na zewnątrz pomieszczenia);
2) umiejscowienie stanowisk pracy w taki sposób, aby zapewnić zachowanie między nimi odległości co najmniej 1,5 m (chyba, że jest to niemożliwe ze względu na charakter działalności wykonywanej w danym zakładzie pracy, a zakład ten zapewnia środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii COVID-19). Zalecane jest, aby w miarę możliwości pracownicy byli odwróceni do siebie plecami;
3) określenie zasad korzystania z ciągów komunikacyjnych (m.in. schody, korytarze, windy) np. przez wprowadzenie ruchu jednokierunkowego czy ograniczenie liczby osób jednocześnie korzystających z windy;
4) określenie zasad postępowania w miejscach powstawania skupisk ludzi (wejścia do budynków w godzinie rozpoczęcia pracy czy opuszczania budynku po jej zakończeniu, miejsca potwierdzania obecności, stanowiska wydawania narzędzi i materiałów itp.); wskazane jest odpowiednie rozmieszczenie i oznakowanie takich miejsc.
Z powyższymi związana jest konieczność odpowiedniego dostosowania i zmiany Regulaminu pracy lub wydanie odpowiedniego obwieszczenia i poinformowanie pracowników w sposób zwyczajowo przyjęty u pracodawcy o powyższych wewnątrzzakładowych źródłach prawa pracy.
Środki bezpieczeństwa
W sytuacji, w której w miejscu pracy dochodzi do bezpośrednich kontaktów z klientami i z innymi pracownikami, należy:
– zorganizować pracę w zespołach o stałym składzie;
– zastosować przezroczyste ekrany;
– ograniczyć czas bezpośredniego kontaktu (do max. 15 minut);
– stosować odpowiednie środki ochrony indywidualnej – osłon oczu i twarzy (masek, przyłbic, gogli, rękawic jednorazowych, środków ochrony nóg, kombinezonów ochronnych;
– należy również pamiętać o regularnym stosowaniu środków do dezynfekcji rąk oraz powierzchni roboczych (czy innych często dotykanych powierzchni – klamki, blaty robocze, biurka, klawiatury, umywalki, toalety, dozowniki mydła i inne).
Przed wejściem do miejsca pracy zaleca się stosowanie mat dezynfekcyjnych. Zaleca się regularne wietrzenie pomieszczeń: okresowo w ciągu dnia pracy (10 min co 1 godzinę) oraz w sposób możliwie ciągły w godzinach nocnych, minimum 2 godziny przed rozpoczęciem i 2 godziny po zakończeniu użytkowania pomieszczenia.
W kontaktach ze współpracownikami jak i klientami zalecane jest wykorzystywanie komunikacji elektronicznej. Rekomenduje się przeprowadzanie telekonferencji czy wideokonferencji celem ograniczenia osobistych kontaktów. Podróże służbowe czy delegacje powinny być odwołane i zrealizowane w innym, bezpieczniejszym terminie. Propagowana jest również praca zdalna, której możliwość została wprowadzona w KoronawirusU. W zakresie tego rodzaju pracy na odległość zalecane jest określenie organizacji i zasad takiej pracy. Jeżeli jednak nie istnieje taka możliwość pracy, instytucje zachęcają do udostępnienia zatrudnionym parkingu samochodowego czy wskazania miejsca do przechowywania rowerów, celem unikania korzystania z komunikacji zbiorowej.
Osoby z zewnątrz
W sytuacji wystąpienia konieczności bezpośredniego kontaktu z osobami z zewnątrz na terenie zakładu pracy zalecane jest:
– rejestrowanie danych osób przychodzących z zewnątrz (imię i nazwisko, numer telefonu) oraz czasu ich wejścia i wyjścia;
– informowanie osób z zewnątrz o zasadach obowiązujących aktualnie w zakładzie pracy w celu ograniczania ryzyka związanego z narażeniem na SARS-CoV-2;
– za zgodą osób wizytujących, pomiar ich temperatury (na obszarze czoła lub dolnej części szyi).
Korespondencja
Korespondencja, przesyłki pocztowe lub dostarczone przez kurierów powinny być w miarę możliwości pozostawione na 2-3 godziny w pojemnikach przeznaczonych wyłącznie do tego celu, umieszczonych w wydzielonym do tego miejscu. Przesyłki przed włączeniem do dalszego obiegu powinny być zdezynfekowane.
Obciążenia psychiczne spowodowane dystansem społecznym
Instytucje podają, że: „Kryzys spowodowany epidemią COVID-19 budzi niepokój nie tylko wśród przedsiębiorców, ale wzbudza też duże obawy wśród pracowników. Aspekty zwiększające obciążenie psychiczne pracowników, które należy uwzględnić w okresie epidemii COVID-19, to m.in.: możliwe sytuacje konfliktowe z innymi pracownikami lub klientami wynikające z lęku przed bezpośrednimi kontaktami z innymi ludźmi; długotrwale utrzymująca się zwiększona intensywność pracy w sektorach, których funkcjonowanie ma zasadnicze znaczenie w czasach epidemii, np. w sektorze ochrony zdrowia; wymogi utrzymywania dystansu społecznego. Zorganizowanie regularnego forum internetowego, na którym pracownicy mogą wyrażać swoje obawy, zadawać pytania, a także zachęcanie pracowników do udzielania sobie wzajemnego wsparcia, np. poprzez kontakty telefoniczne lub w mediach społecznościowych; zapewnienie wsparcia kierownikom średniego szczebla zarządzania, np. przez organizowanie szkoleń z zakresu metod kierowania zespołem online; zapewnienie pracownikom możliwości otrzymania indywidualnej pomocy psychologicznej czy udziału w warsztatach dotyczących metod radzenia sobie ze stresem związanym z lękiem przed zarażeniem się SARS-CoV-2”.
Kinga Piwowarska
